Sınai Mülkiyet Kanunu 30/1 Şikâyete Tabi mi? Verilerin Eşlik Ettiği, İnsan Hikâyeleriyle Isınan Bir Yolculuk
Merhaba! Bugün ofisimin kahve kokan köşesinden, “Sınai Mülkiyet Kanunu 30/1 şikâyete tabi mi?” sorusuna hem verilerle hem de gerçek hayattan küçük bir hikâyeyle yaklaşmak istiyorum. Çünkü hukuk metinleri yalnızca satırlardan ibaret değil; o satırların arkasında, emeğini korumaya çalışan esnaflar, markasına yıllarını vermiş girişimciler ve adil rekabet arayan tüketiciler var.
Önce Kısa Cevap: Evet, 30/1 Kapsamındaki Suçlar Şikâyete Tabidir
SMK m.30, marka hakkına tecavüz suçlarını düzenler. Kanunun aynı maddesinin 6. fıkrası açık konuşur: “Bu maddede yer alan suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.” Yani 30/1’de sayılan fiiller (iktibas/iltibas suretiyle mal üretme, satışa arz/satma, ithal/ihraç etme, ticari amaçla bulundurma vb.) bakımından savcılık resen harekete geçmez; mağdur marka sahibi (veya yetkili temsilcisi) şikâyet yolunu kullanmalıdır. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
Neden “Şikâyet” Anahtar Rol Oynuyor?
Ceza soruşturmasının başlaması için şikâyet şartı, markanın özel menfaatine verilen önemi vurgular. Uygulamada “marka hakkına tecavüz suçu” dosyalarının takibi şikâyete bağlıdır; bu nedenle hak sahibi başvuru yapmadıkça süreç ilerlemez. Birçok uygulama notu ve doktrin kaynağı da bunu teyit eder. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Altın Kural: Altı Aylık Süreyi Kaçırmayın
Şikâyete tabi suçlarda genel rejim gereği, fiil ve fail öğrenildikten sonra 6 ay içinde şikâyet edilmelidir. Marka özelinde pratik açıklamalar da bu süreye dikkat çeker. Bu pencere, “fark ettim ama erteledim” deme lüksünü daraltır; gecikme, delillerin soğumasına ve piyasadaki zararın büyümesine yol açabilir. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
Hikâye: Pelin’in Fırını ve Ali’nin Çantaları
Mahallenin köşesinde, Pelin’in yıllardır emek verdiği küçük bir fırın var. Tahta tabelasında tescilli markasının sade bir güneş logosu… Bir gün vitrinin önünden geçen Pelin, karşı sokakta “aynı güneş”i taşıyan poşetlerle satılan kurabiyeleri görüyor. Ambalajda logosu iktibas edilmiş; karton kutularda, neredeyse ayırt edilemeyecek kadar benzer bir marka var. 30/1 tam da bu tip fiilleri sayıyor: iktibas/iltibas suretiyle üretim ve satış. “Ne yapmalıyım?” diye soruyor Pelin. Cevap net: şikâyet hakkını kullanmak. Çünkü bu suçlar şikâyete tabi; savcılık, Pelin başvurmadan dosyayı açmayacak. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
Veriler Neyi Fısıldıyor?
Türkiye’de marka ekosistemi güçlü ve kalabalık: TÜRKPATENT’e 2023 yılında 183.149 marka başvurusu yapıldı; toplam sınai hak başvuruları 261 bini aştı. Bu hacim, bir yandan ticaretin canlılığını gösterirken öte yandan ihlal riskinin de arttığı bir pazara işaret ediyor. Yani Pelin ve onun gibi binlerce marka sahibi, haklarına yönelen tehditleri izlemek ve gerektiğinde şikâyet mekanizmasını işletmek zorunda. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
30/1’in Çerçevesi: Hangi Fiiller?
SMK 30/1; başkasına ait markaya iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz ederek mal üretme veya hizmet sunma, satışa arz etme/satma, ithal/ihraç etme, ticari amaçla satın alma, bulundurma, nakletme veya depolama gibi fiilleri suç olarak sayar. Uygulama rehberleri ve güncel açıklamalar, markanın yalnız “domain” olarak geçmesine ilişkin nüansları, ayrıca tüzel kişi faaliyetleri halinde güvenlik tedbirlerini de hatırlatır. Ancak ceza soruşturması bakımından kilit cümle hep aynıdır: “Şikâyete bağlıdır.” :contentReference[oaicite:5]{index=5}
Pelin Ne Yaptı? (Adım Adım)
- Tespit ve delil: Ürünün fotoğrafları, ambalaj, satış noktası bilgileri, fatura/irsaliye varsa örnekleri topladı.
- Vekil ve başvuru: Marka vekili/avukatıyla birlikte Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikâyet dilekçesi sundu; sürenin 6 ay olduğunu dikkate aldı. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
- Paralel hukuki yollar: Cezai süreçle birlikte tecavüzün durdurulması, el koyma ve imha gibi tedbirler için ayrıca hukuk davaları ve ihtiyati tedbir talepleri değerlendirildi. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
Analitik Mercek ve İnsani Boyut
Bir yanda analitik yaklaşım: “Fiil 30/1 kapsamına giriyor mu? Delil yeterli mi? Süre kaçırıldı mı?” Diğer yanda insani hikâye: Pelin’in markası, müşterilerle kurduğu güven ve hatıraların adı. Şikâyet mekanizması, yalnızca ceza tehdidi değil; emeğin, itibarın ve tüketicinin aldatılmama hakkının korunması için çalışan bir kaldıraç.
SSS: Pratik Sorulara Net Yanıtlar
“Sınai Mülkiyet Kanunu 30/1 şikâyete tabi mi?” Evet. 30. maddenin 6. fıkrası uyarınca bu maddede sayılan suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır. :contentReference[oaicite:8]{index=8}
“Şikâyet süresi nedir?” Fiil ve failin öğrenildiği andan itibaren 6 ay içinde şikâyet edilmelidir (uygulamada bu süre özellikle vurgulanır). :contentReference[oaicite:9]{index=9}
“Hukuki ve cezai süreç birlikte yürütülebilir mi?” Evet. Ceza soruşturmasının yanında tecavüzün durdurulması, el koyma, imha ve tazminat talepli hukuk yolları da devreye alınır. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
SEO Dostu Kısa Özet
Sınai Mülkiyet Kanunu 30/1 şikâyete tabi mi? Evet. SMK m.30’daki marka suçları şikâyete bağlıdır; bu nedenle hak sahibi 6 ay içinde şikâyet etmezse ceza soruşturması ilerlemez. Türkiye’de marka başvurularının hacmi yüksek olduğu için (2023’te 183 bini aşkın başvuru), ihlal riskleri de artmakta; delil yönetimi ve zamanında başvuru kritik önem taşımaktadır. :contentReference[oaicite:11]{index=11}
Söz Sizde: Deneyiminizi Paylaşın
Markanızı korurken en çok hangi engelle karşılaştınız: delil toplama mı, süre yönetimi mi, yoksa benzerlik analizi mi? Sizce şikâyet mekanizması pratikte yeterince hızlı işliyor mu? Yorumlarda buluşalım; hem Pelin’in hem sizin hikâyeniz, bir başkasına yol gösterebilir.
::contentReference[oaicite:12]{index=12}